گیاه دارویی تربد و خواص درمانی آن

معرفی گیاه دارویی تربد

تُربِد گیاهی است چند ساله با ساقه‌ی پیچنده و بالارونده، برگ‌های آن قلبی شکل که در انتهای ساقه، پوشیده از کرک می باشد. تُربِد گل دهنده و گل‌های آن به رنگ آبی کبود است. نام‌های دیگر تربد در کتب طب سنتی، تُربِد، تِربِد، تُربید و تُربُد نامیده شده است و مزاج آن گرم و خشک می باشد.

ساقه‌ی زیرزمینی گیاه که به سبب صمغ موجود در آن در طب سنتی بسیار مورد استفاده است، به شکل قطعات استوانه‌ای شکل به قطر انگشت، ضخیم و به طول ۱۰ الی ۱۲ سانتی‌متر می‌باشد.

سطح آن ناصاف دارای پستی و بلندی و یا پیچیده و دارای شیارهای طولی نامنظم است. رنگ قسمت بیرونی ساقه‌ی زیرزمینی، تیره کمی مایل به قرمز و مغز آن پس از شکستن سفید و روشن می‌باشد و سوراخ‌های متعدد کوچکی در مقطع آن دیده می‌شود که پر از ماده‌ی صمغی به شکل قطرات کوچک زرد رنگ است که همان ماده‌ی مسهلی آن می‌باشد.

از نظر طعم ساقه‌ی زیرزمینی گیاه بی بو و بی طعم است ولی پس از چندین لحظه طعم تهوع‌آوری پیدا می‌کند.

نوع مرغوب تربد مجّوف، سبک و شکننده است، به سهولت سائیده و نرم می‌شود و رنگ داخل آن سفید می‌باشد.

خواص و فواید گیاه دارویی تربد

تربد تب بر ، مدّر ، و کمی ملیّن است.

از این گیاه به عنوان مسهل استفاده می کنند و به علاوه داروی خوبی برای تسکین دردهای مفاصل و نقرس و روماتیسم است. ساقه و سرشاخه های له شده و گرم گیاه را پس از وضع حمل برای معالجۀ کولیک و همچنین برای بازسازی نسوج به پشت زنان می اندازند.

از ریشۀ گیاه هم به عنوان مسهل استفاده می شود و بعلاوه در موارد مارگزیدگی و عقرب زدگی نیز به کار می رود. مسهل بلغم و رطوبتهای رقیق است و برای خارج کردن و کاهش صفرا و اخلاط سوخته نیز مفید است. اگر با زنجبیل خورده شود، مسهل بلغم غلیظ است.

برای پاک کردن بلغم و رطوبت رحم و معده مفید است و برای بیماری های فلج، ناراحتی های اعصاب، سرفه های ناشی از رطوبت معده و همچنین برای سیاتیک نافع است.

با روغن بادام و تخم کتان برای قطع سرفۀ مزمن و درد سینه و با پوست هلیله  کابلی برای مالیخولیا، جنون و صرع مفید است.

توصیه این است که در موقع تهیۀ ریشۀ گیاه به صورت دارو از زیاد کوبیدن و گرم کردن آن خودداری شود، زیرا گرد نرم آن به خُمُلهای روده می چسبد و گرد نیم کوب آن بهتر است با زنجبیل و شکر سرخ و با آب گرم خورده شود.

اگر با نمک می خورند باید با آب سرد خورده شود.

اگر کمی از آن را با زنجبیل و نبات ، پخته و گرم کنند و کم کم بخورند برای سرفه مرطوب و تنگی نفس سرد و تر بسیار مفید است.

شیوه استفاده

مقدار خوراک یا دز مصرف آن از جرم ریشه تا ۱۲ گرم و در دم کرده ها تا ۲۰ گرم است.

مقدار خوراک یا دز مصرف از صمغ رزینی آن ۱-۳/۰ گرم می باشد.

اگر تربد را با روغن بادام چرب نمایند از آثار آن کاسته می شود و هر چه بیشتر چرب شود از تاثیر شدید آثار آن بیشتر کاسته می شود. از این خاصیت در موارد لزوم برای کاهش حدت تاثیر تربد استفاده می شود این نوع تربد را اصطلاحاً تربد تدبیر شده می نامند.

موارد منع مصرف

تربد برای گرم مزاجان مضّر است و اگر این قبیل اشخاص گرم مزاج به دلیلی که ضروری تشخیص دهند تصمیم بگیرند تربد بخورند باید پوست سیاه آن را تراشیده با روغن بادام یا روغن پسته چرب نموده و با کتیرا بخورند.

البته در چرب کردن آن نباید از حد اعتدال خارج شد، زیرا در این صورت خاصیت مسهلی آن خیلی کاهش می یابد.

منبع: https://tabaye.ir

گرد آوری: مجله اینترنتی بانوی خاص